گرایش مهندسی و مدیریت ساخت در مهندسی عمران، پلی میان دانش فنی عمران، مبانی مهندسی صنایع و اصول مدیریت است و بدین سان جایگاهی بینرشتهای و متمایز در میان سایر گرایشها دارد. این برنامه با هدف تربیت متخصصانی طراحی شده است که بتوانند تمام چرخهٔ حیات پروژههای عمرانی از برنامهریزی و سازماندهی تا اجرا، کنترل و نگهداری را با بهرهگیری از فناوریهای نوین و رویکردهای مدیریت پروژه هدایت کنند.
از منظر مهندسی ساخت، محورهایی نظیر تکنولوژی بتن، مصالح نو، روشهای پیشرفته اجرا و بهکارگیری فناوریهای ساخت بررسی میشود؛ درحالیکه در قلمرو مدیریت ساخت، موضوعاتی چون اقتصاد و استراتژی پروژه، حقوق و قراردادهای عمرانی، مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)، مدیریت ریسک، ایمنی و ماشینآلات، و سیستمهای اطلاعات مدیریت در کانون توجه قرار دارد. با گسترش مفاهیمی همچون توسعهٔ پایدار، تابآوری زیرساخت و بهرهگیری از فضای مجازی در مدیریت پروژه، این گرایش پیوسته در حال روزآمد شدن است تا فاصلهٔ صنعت ساخت کشور با استانداردهای جهانی را کاهش داده و مدیرانی توانمند برای محیطهای پیچیده و پویای عمرانی تربیت کند.
در ادامه این مقاله، برترین دانشگاههای ایران در گرایش مهندسی و مدیریت ساخت معرفی میشود. همچنین دامنهٔ رتبه قبولی هر دانشگاه بهعنوان راهنمای عملی برای داوطلبان ارائه خواهد شد.
مهندسی و مدیریت ساخت در دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران، با بهرهگیری از بدنه هیئت علمی متخصص، بستری علمی برای توسعه دانش و حل مسائل پیچیده صنعت ساختمان فراهم میآورد. این برنامه با اتکا به رویکرد بینرشتهای و پیوند نزدیک با پروژههای ملی، دانشجویان را برای مدیریت همهٔ مراحل چرخه حیات طرحهای عمرانی توانمند میکند.
در آزمون کارشناسیارشد ۱۴۰۳، آخرین رتبهٔ قبولی این گرایش در دورهٔ روزانه حدود 15 و در نوبت دوم نزدیک به 60 بوده است.
1- غلامرضا هروی، استاد تمام، دانشآموختهٔ دکتری دانشگاه تهران و دورهٔ تخصصی دانشگاه کنکوردیا
زمینههای پژوهش: مدلسازی پویایی سیستم، تابآوری زیرساختها، و مشارکت عمومی–خصوصی و همچنین رویکرد های توسعه پایدار.
2- امیرمحمد رمضانیانپور، استادیار، دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاه تورنتو
زمینههای پژوهش: مصالح پایدار، چاپ سهبعدی بتن، و ژئوپلیمرهای سازهای.
3- حسین تقدس، دانشیار، دکتری دانشگاه آلبرتا
زمینههای پژوهش: اتوماسیون کارگاهی، مدلسازی دوقلوی دیجیتال، و شبیهسازی عملیات جرثقیل در پروژههای مدولار.
4- مهدی توکلان، دانشیار، دکتری دانشگاه کلمبیا
زمینههای پژوهش: اقتصاد پروژه، انرژی پنهان ساختمان، و قراردادهای هوشمند در صنعت ساخت.
5- سیدوحید فقیهی، استادیار، دکتری دانشگاه تگزاس A&M
زمینههای پژوهش: مدیریت HSE، تابآوری زیرساخت، و مدیریت پایدار منابع پروژه، واقعیت مجازی و بهینه سازی.
6- مجتبی محمودیان، دانشیار، دکتری دانشگاه گرینویچ و عضو هیئت علمی دانشگاه RMIT استرالیا
زمینههای پژوهش: قابلیت اطمینان و پیشبینی عمر خدمت زیرساختها، تحلیل ریسک محیطهای ساحلی و دریایی، توسعه پایدار.
مهندسی و مدیریت ساخت در دانشکده مهندسی عمرانِ دانشگاه صنعتی شریف بر تلفیق روشهای کمی، فناوریهای نو (بهویژه BIM و مدلسازی چهاربعدی) و تعامل ساختارمند با صنعت تمرکز دارد. دسترسی به «Construction Tech Lab» و شتابدهنده تخصصی ConTech به دانشجویان اجازه میدهد پایاننامههایی مسئلهمحور و متصل به پروژههای فرودگاهی، بیمارستانی و زیرساخت شهری انجام دهند.
در آزمون کارشناسیارشد ۱۴۰۳، آخرین رتبه قبولی این گرایش در دوره روزانه حدود 20 بوده است.
1- امین الوانچی، دانشیار، دکتری مهندسی مدیریت ساخت از دانشگاه آلبرتا
زمینههای پژوهش: کاربرد جامع BIM در نظارت، تدارکات و نگهداشت پروژههای ساختمانی؛ بهکارگیری واقعیت افزوده در بازاریابی املاک؛ بهبود ایمنی کارگاهی و مدیریت مرکز نوآوری با رویکرد BIM.
2- حامد کاشانی، دانشیار
زمینههای پژوهش: تجزیه و تحلیل تصمیم در سیستمهای زیرساخت تابآور و پایدار؛ اقتصاد صنعت ساختمان؛ روشهای کمی در مدیریت ساخت؛ و سامانههای نوآورانه تحویل پروژه (IPDS).
3- محمدرضا حیدری، استادیار، دکتری مهندسی و مدیریت ساخت از دانشگاه تهران
زمینههای پژوهش: مشارکت عمومی–خصوصی در توسعه زیرساخت؛ اقتصاد چرخهای و پویایی سیستم در پروژههای عمرانی؛ برنامهریزی مالی و مدیریت ریسک در شرایط تورمی.
گرایش «مهندسی و مدیریت ساخت» در دانشکده مهندسی عمران و محیط زیستِ دانشگاه صنعتی امیرکبیر با تمرکز بر دوام مصالح، اقتصاد پروژه، ایمنی کارگاهی و کاربست فناوریهای نوین (BIM، شبیهسازی رویداد گسسته، هوش مصنوعی) تعریف شده است. آزمایشگاه مصالح پیشرفته، مرکز تحقیقاتی حریق و بحران، و گروه پژوهشی BIM-Lab به دانشجویان امکان میدهد پژوهشهای مبتنی بر داده و نیاز صنعت را دنبال کنند؛ موضوعاتی که از قراردادهای EPC نفت و گاز تا چاپ سهبعدی بتن را در بر میگیرد. در آزمون کارشناسیارشد ۱۴۰۳، آخرین رتبه قبولی این گرایش در دوره روزانه حدود 70 گزارش شده است.
1- فرامرز مودی، دانشیار
زمینههای پژوهش: دوام و رئولوژی بتنهای ژئوپلیمری و چاپ سهبعدی، مدیریت کیفیت و ریسک در قراردادهای EPC و IPC، و سیستمهای خبره پایش خرابی سازهها.
2- محمدحسن سبط، استاد
زمینههای پژوهش: اقتصاد ساخت و بازاریابی پروژه، مدیریت ریسک و عدم قطعیت در زمانبندی، مدلهای ارزیابی موفقیت مسکن و زنجیره تأمین مبتنی بر BIM.
3- بهروز بهنام، دانشیار
زمینههای پژوهش: مهندسی ایمنی و حریق، مدیریت بحران در زیرساختها، و طراحی بر مبنای ریسک.
4- اقبال شاکری، دانشیار
زمینههای پژوهش: بهینهسازی جانمایی کارگاه، ارتقای بهرهوری و فرهنگ ایمنی با BIM، مدیریت سبد پیمانکاران و تحلیل سیاستهای فناوری ساخت.
5- وحید شاه حسینی، دانشیار
زمینههای پژوهش: مدیریت منابع و ساخت، مدلسازی اطلاعات ساخت، هوش مصنوعی در پایش بهرهوری و ایمنی کارگاه.
6- حسین کریمی، استادیار
زمینههای پژوهش: پایش کمی هزینه، زمان، کیفیت و ایمنی، راهبری ایمنی و نیروی کار، مدیریت ناب و مدیریت کیفیت در پروژههای ساختمانی.