×
سلام
ورود و عضویت
نوسانات قیمت مصالح، تجهیزات و نیروی کار، از چالش‌های اصلی در پروژه‌های عمرانی به‌ویژه پروژه‌های بلندمدت است.
این نوسانات می‌توانند تعادل مالی قراردادها را برهم زده و به ضرر پیمانکار یا کارفرما تمام شوند. برای مقابله با این ریسک، سازوکار “تعدیل قیمت” در قراردادها پیش‌بینی شده است.
این مقاله به معرفی مفهوم تعدیل در قرارداد ها می پردازد؛ پس تا انتهای این محتوا همراه ما باشید.
تعدیل قیمت، حقی قانونی است که در شرایط عمومی پیمان به آن اشاره شده است. این سازوکار، مزایای زیر را به همراه دارد:
در ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان، پیش‌بینی شرط تعدیل به توافق طرفین قرارداد واگذار شده است، بنابر این می‌توان نتیجه گرفت که مبنای تعدیل در این قراردادها، اراده و خواست مشترک طرفین است.
این اراده‌ها می‌توانند در زمان انعقاد قرارداد، با پیش‌بینی تغییرات احتمالی مانند نوسانات قیمت‌ها، شرط تعدیل را در قرارداد بگنجانند تا در صورت بروز چنین مشکلاتی، تعادل اقتصادی قرارداد و وضعیت طرفین حفظ شود.
بخشنامه تعدیل زمانی کاربرد دارد که برای مثال در یک پروژه از فهرست بها 1403 استفاده شده است و پروژه هم اکنون در سال 1405 در حال ادامه فرایند احداث است؛ در این شرایط می توان با کمک اعمال شاخص های تعدیل بر روی فهرست بها 1403، قیمت های مناسب سال 1403 را در پروژه اعمال نمود.
برای تعدیل آحاد بهای پیمان‌ها، اجرای دستورالعمل‌های مصوب ضروری است. در این راستا، نظام فنی و اجرایی کشور در سال 1382 دستورالعملی جدیدی را به این منظور صادر کرد که جایگزین نسخه‌ای قدیمی‌تر مربوط به سال 1370 شد.
این دستورالعمل جدید با شماره بخشنامه 101/173073 و تاریخ 1382/09/15، به عنوان بخشنامه‌ای در گروه اول و لازم‌الاجرا توسط شورای عالی فنی تایید و به کلیه دستگاه‌های اجرایی، مشاوران و پیمانکاران ابلاغ شد.
شاخص‌های تعدیل در پروژه‌های عمرانی ایران نقش مهمی در تطابق پروژه‌ها با تغییرات قیمتی دارند. این شاخص‌ها به عنوان معیارهایی برای تعدیل قیمت‌ها در طول زمان اجرای پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به طور دوره‌ای توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شوند. مهم‌ترین انواع شاخص‌های تعدیل شامل شاخص گروهی (فصلی)، شاخص رشته‌ای و شاخص کلی هستند.
نشریه 289، که تحت عنوان “راهنمای روش محاسبه تعدیل آحاد بهای پیمان‌ها” منتشر شده، یک منبع ارزشمند برای فهم و اجرای فرآیندهای تعدیل در پروژه‌های عمرانی در ایران است. این نشریه توسط سازمان برنامه و بودجه ایران تدوین شده و به دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران کمک می‌کند تا درک واحدی از موضوع تعدیل داشته باشند و در محاسبات خود صرفه‌جویی در زمان انجام دهند.
نشریه 289 به توضیح و آموزش روش‌های محاسبه تعدیل می‌پردازد و هدف آن یکسان‌سازی رویه‌ها در محاسبات تعدیل است. تعدیل در حرفه مهندسی به روزرسانی خدمات مهندسی و قیمت پیمان‌های ساخت و اجرا در زمان واقعی انجام کار را شامل می‌شود.
این نشریه شامل 88 صفحه و پنج مرحله مختلف است که از برآورد اولیه کارها تا مرحله پس از تحویل موقت را پوشش می‌دهد. همچنین، شامل بخش‌هایی در مورد تهیه و آماده‌سازی اسناد و مدارک برای اخذ پیشنهاد قیمت، نحوه کنترل‌های لازم، تعیین دوره شاخص مبنا و شرایط عمومی پیمان و تعدیل است.
استفاده از نشریه 289 در پروژه‌های عمرانی به اطمینان از اینکه تغییرات قیمت‌ها به درستی در نظر گرفته می‌شوند و پیمانکاران و کارفرمایان از فرایند مشترک و استانداردی پیروی می‌کنند، کمک می‌کند.
ضریب تعدیل در پروژه‌های عمرانی یک مقیاس مهم است که برای تطبیق هزینه‌های پروژه با تغییرات قیمتی در طول زمان اجرای پروژه به کار می‌رود. این ضریب به مدیران پروژه این امکان را می‌دهد که با تغییرات قیمتی مواجه شده و برنامه‌ریزی موثرتری انجام دهند.
ضریب تعدیل بر اساس شاخص‌هایی محاسبه می‌شود که نشان‌دهنده متوسط تغییرات قیمت نسبت به یک دوره پایه هستند. شاخص‌های مورد استفاده در فرآیند تعدیل می‌توانند شامل شاخص گروهی (فصلی)، شاخص رشته‌ای و شاخص کلی باشند. به عنوان مثال، شاخص گروهی برای هر فصل خاص در فهرست بها مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که شاخص رشته‌ای منحصر به هر یک از رشته‌های فهرست بها است.
ضریب تعدیل خود برابر است با حاصل نسبت شاخص دوره انجام به شاخص مبنای پیمان منهای یک، که نتیجه آن در عدد 0.95 ضرب می‌شود. این ضریب با توجه به نوع شاخص محاسبه می‌شود و می‌تواند برای چند دوره سه ماهه متفاوت باشد.
مدیرساخت از سال 1402 فعالیت خود را آغاز کرده است و به عنوان یک منبع جامع و قابل اعتماد، به علاقه‌مندان و متخصصان حوزه ساخت و ساز، آموزش‌های کاربردی و به‌روز در زمینه مبانی مدیریت ساخت ارائه می‌دهد.
تعدیل قیمت در قراردادها چه تاثیری بر پیمانکاران دارد؟
چگونه نوسانات قیمت مصالح و تجهیزات بر زمان‌بندی پروژه‌های بلندمدت تاثیر می‌گذارد؟
نوسانات قیمت مصالح و تجهیزات می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر زمان‌بندی پروژه‌های بلندمدت داشته باشد. در زیر به برخی از این تأثیرات اشاره می‌کنیم:
### 1. افزایش هزینه‌ها:
– با افزایش قیمت مصالح، ممکن است بودجه پروژه به طور ناگهانی افزایش یابد. این موضوع می‌تواند باعث تأخیر در تأمین مالی و در نتیجه تأخیر در آغاز یا ادامه پروژه شود.
### 2. تأخیر در تأمین مصالح:
– نوسانات قیمت می‌تواند باعث شود که پیمانکاران و تأمین‌کنندگان زمان بیشتری را برای انتخاب و خرید مصالح صرف کنند. این زمان اضافی ممکن است زمان‌بندی پروژه را تحت تأثیر قرار دهد.
### 3. تغییر در برنامه‌ریزی:
– در صورت تغییر قیمت مصالح، پیمانکاران ممکن است مجبور به بازنگری در برنامه‌ریزی و زمان‌بندی پروژه شوند. این تغییرات می‌توانند منجر به تأخیر در مراحل مختلف پروژه شوند.
### 4. ریسک‌های مالی:
– نوسانات قیمت ممکن است ریسک‌های مالی ایجاد کند. پیمانکاران ممکن است با افزایش ناگهانی قیمت‌ها مواجه شوند و نتوانند به تعهدات مالی خود عمل کنند، که این امر می‌تواند به تأخیر در پروژه منجر شود.
### 5. تأثیر بر تأمین‌کنندگان:
– اگر تأمین‌کنندگان با نوسانات قیمت مواجه شوند، ممکن است نتوانند به موقع مصالح مورد نیاز را تأمین کنند. این تأخیر می‌تواند زمان‌بندی پروژه را تحت تأثیر قرار دهد.
### 6. تغییر در اولویت‌ها:
– با تغییر در قیمت مصالح، ممکن است اولویت‌های پروژه تغییر کند و برخی از مراحل آن به تعویق بیفتد یا حتی لغو شود.
### 7. اقدامات احتیاطی:
– پیمانکاران ممکن است برای جلوگیری از تأثیر نوسانات قیمت، اقداماتی نظیر خرید عمده و ذخیره سازی مصالح را انجام دهند. اما این نیز ممکن است زمان‌بندی را تحت تأثیر قرار دهد، زیرا نیاز به زمان بیشتری برای برنامه‌ریزی و ذخیره سازی دارد.
به طور کلی، نوسانات قیمت مصالح و تجهیزات می‌تواند منجر به پیچیدگی‌ها و چالش‌های جدی در زمان‌بندی پروژه‌های بلندمدت شود و بنابراین مدیریت ریسک و برنامه‌ریزی مناسب بسیار حائز اهمیت است.