×
سلام
ورود و عضویت
آیا می‌دانید صورت وضعیت موقت چیست و چه نقشی در پیشبرد پروژه‌های عمرانی و مشاوره‌ای دارد؟ آیا با اجزای تشکیل‌دهنده آن آشنا هستید و می‌دانید چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود؟
در این مقاله، به بررسی جامع صورت وضعیت موقت، از تعریف و اجزا تا نحوه محاسبه، پرداخت و حل اختلافات احتمالی می‌پردازیم.
اگار با مفهوم صورت وضعیت آشنایی ندارید، می توانید مقاله معرفی صورت وضعیت را مطالعه نمایید و پس از آن با ما همراه شوید تا با این سند مهم در مدیریت پروژه‌ها بیشتر آشنا شوید.
صورت وضعیت موقت سندی است که توسط پیمانکار در پایان هر دوره (معمولاً ماهانه) تهیه می‌شود و نشان‌دهنده میزان کار انجام شده و هزینه‌های مربوط به آن تا آن تاریخ است. این سند به کارفرما یا مشاور پروژه ارائه می‌شود تا پس از بررسی و تأیید، مبلغ صورت وضعیت به پیمانکار پرداخت شود.
صورت وضعیت موقت مبنای پرداخت‌های موقت به پیمانکار است و مقادیر و ارقام آن قطعی نیستند و ممکن است در صورت وضعیت‌های بعدی یا صورت وضعیت قطعی تغییر کنند.
در قراردادهای پیمانکاری، صورت وضعیت موقت ابزاری برای مدیریت جریان نقدی پروژه است. پیمانکار با ارائه صورت وضعیت موقت، هزینه‌های انجام شده را از کارفرما دریافت می‌کند و می‌تواند پروژه را بدون وقفه ادامه دهد. همچنین، صورت وضعیت موقت به کارفرما امکان می‌دهد تا بر پیشرفت پروژه نظارت داشته باشد و در صورت لزوم، اقدامات اصلاحی انجام دهد.
در قراردادهای مشاوره، صورت وضعیت موقت نشان‌دهنده خدمات ارائه شده توسط مشاور در دوره مربوطه است. این سند شامل جزئیات خدمات انجام شده، ساعات کاری، هزینه‌های مربوط به سفر و سایر هزینه‌های مرتبط است. صورت وضعیت موقت به کارفرما امکان می‌دهد تا از میزان پیشرفت کار مشاور آگاه شود و هزینه‌های مربوط به خدمات مشاوره را مدیریت کند.
در قراردادهای عمرانی، صورت وضعیت‌های موقت به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
علاوه بر این دو دسته اصلی، ممکن است در برخی پروژه‌ها صورت وضعیت‌های موقت دیگری نیز تهیه شود، مانند صورت وضعیت‌های موقت مربوط به حمل مصالح، تجهیز کارگاه و…
صورت وضعیت موقت، سندی مالی و فنی است که برای محاسبه و پرداخت مبالغ موقت به پیمانکار در طول اجرای پروژه تهیه می‌شود. این سند شامل چندین بخش اصلی است که هر یک اطلاعات خاصی را در مورد پیشرفت پروژه و هزینه‌های انجام شده ارائه می‌دهند. در ادامه به بررسی اجزای تشکیل دهنده صورت وضعیت موقت می‌پردازیم:
1. خلاصه مالی صورت وضعیت موقت:
این بخش شامل جمع‌بندی مالی کل صورت وضعیت است و اطلاعاتی مانند مبلغ کل کارکرد، مبلغ مصالح پای کار، کسورات قانونی (مانند بیمه، مالیات و…)، مبلغ قابل پرداخت به پیمانکار و… را در بر می‌گیرد. خلاصه مالی به کارفرما و مشاور پروژه امکان می‌دهد تا به سرعت از وضعیت مالی پروژه و مبلغ قابل پرداخت به پیمانکار مطلع شوند.
2. ریز متره صورت وضعیت موقت:
ریز متره مهم‌ترین بخش صورت وضعیت موقت است و جزئیات کارهای انجام شده در پروژه را به تفکیک هر آیتم کاری نشان می‌دهد. در این بخش، مقادیر هر آیتم کاری (مانند متراژ خاکبرداری، حجم بتن‌ریزی، طول کابل‌کشی و…)، قیمت واحد هر آیتم و مبلغ کل هر آیتم محاسبه می‌شود. ریز متره به کارفرما و مشاور پروژه امکان می‌دهد تا صحت مقادیر کار انجام شده را بررسی کنند و از تطابق آن‌ها با نقشه‌ها و مشخصات فنی پروژه اطمینان حاصل کنند.
3. خلاصه متره صورت وضعیت موقت:
خلاصه متره در واقع جمع‌بندی اطلاعات ریز متره است و مقادیر کار انجام شده در هر فصل از فهرست بها را به صورت تجمیعی نشان می‌دهد. این بخش به کارفرما و مشاور پروژه کمک می‌کند تا به سرعت از میزان پیشرفت هر فصل از پروژه مطلع شوند و بتوانند برنامه‌ریزی لازم را برای ادامه کار انجام دهند.
4. مدارک پیوست صورت وضعیت موقت:
مدارک پیوست شامل مستنداتی است که صحت اطلاعات مندرج در صورت وضعیت موقت را تأیید می‌کنند. این مدارک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
ارائه مدارک پیوست کامل و معتبر، به بررسی و تأیید سریع‌تر صورت وضعیت موقت کمک می‌کند و از بروز اختلافات احتمالی بین پیمانکار و کارفرما جلوگیری می‌کند.
نحوه محاسبه صورت وضعیت موقت به نوع قرارداد و توافقات طرفین بستگی دارد. اما به طور کلی، مراحل زیر در محاسبه صورت وضعیت موقت طی می‌شود:
اندازه‌گیری و برآورد کار انجام شده: در این مرحله، مهندس ناظر یا مشاور پروژه، مقادیر کار انجام شده در هر آیتم کاری را اندازه‌گیری و برآورد می‌کند. این کار معمولاً با استفاده از روش‌های مختلفی مانند مترکشی، برداشت نقشه، شمارش و… انجام می‌شود.
تعیین قیمت واحد هر آیتم کاری: قیمت واحد هر آیتم کاری از فهرست بهای منضم به پیمان استخراج می‌شود. در صورتی که آیتم کاری در فهرست بها موجود نباشد، قیمت جدید آن با توافق طرفین تعیین می‌شود. همچنین از آنجا که قیمت های مندرج در فهرست بها سالانه تغییر می کند، انتخاب فهرست بهای مناسب پروژه ضروری می باشد؛ فهرست بهای 1403، آخرین فهرست بها منتشر شده توسط سازمان برنامه و بودجه می باشد.
محاسبه مبلغ هر آیتم کاری: مبلغ هر آیتم کاری از ضرب مقدار کار انجام شده در قیمت واحد آن به دست می‌آید.
جمع کل کارکرد: مبلغ کل کارکرد از جمع مبالغ تمام آیتم‌های کاری محاسبه می‌شود.
کسورات قانونی: کسورات قانونی مانند بیمه، مالیات و… از مبلغ کل کارکرد کسر می‌شود.
مصالح پای کار: هزینه مصالح پای کار بر اساس قیمت روز آن‌ها و با توجه به درصد پیشرفت پروژه محاسبه می‌شود.
مبلغ قابل پرداخت: مبلغ قابل پرداخت به پیمانکار از تفاضل مبلغ کل کارکرد (پس از کسر کسورات قانونی) و مبلغ مصالح پای کار به دست می‌آید.
زمانبندی ارائه صورت وضعیت موقت معمولاً در قرارداد ذکر می‌شود. اما در اغلب موارد، پیمانکار موظف است در پایان هر ماه یا دوره مشخصی (مثلاً هر دو هفته یکبار) صورت وضعیت موقت را به کارفرما یا مشاور پروژه ارائه دهد.
بررسی و تایید صورت وضعیت موقت یکی از مراحل مهم در فرآیند پرداخت به پیمانکار است. این کار توسط کارفرما یا مشاور پروژه انجام می‌شود و هدف آن اطمینان از صحت مقادیر و ارقام مندرج در صورت وضعیت است.
بررسی اولیه توسط مهندس ناظر: مهندس ناظر پروژه، صورت وضعیت موقت را از نظر تطابق با نقشه‌ها، مشخصات فنی و گزارش‌های روزانه کارگاه بررسی می‌کند و در صورت لزوم، اصلاحات لازم را اعمال می‌کند.
بررسی توسط مشاور پروژه: مشاور پروژه، صورت وضعیت موقت را از نظر فنی و مالی بررسی می‌کند و در صورت تایید، آن را به کارفرما ارسال می‌کند.
بررسی نهایی توسط کارفرما: کارفرما، صورت وضعیت موقت را از نظر تطابق با مفاد قرارداد و قوانین و مقررات مربوطه بررسی می‌کند و در صورت تایید، دستور پرداخت آن را صادر می‌کند.
مهلت بررسی و تایید صورت وضعیت موقت در قرارداد ذکر می‌شود. اما در اغلب موارد، کارفرما یا مشاور پروژه موظف است ظرف مدت 10 تا 15 روز پس از دریافت صورت وضعیت، آن را بررسی و نتیجه را به پیمانکار اعلام کند.
پرداخت صورت وضعیت موقت یکی از مهم‌ترین مراحل در اجرای قراردادهای پیمانکاری و مشاوره‌ای است که به پیمانکار یا مشاور اجازه می‌دهد تا هزینه‌های انجام‌شده را دریافت کرده و پروژه را بدون وقفه ادامه دهد. در ادامه به بررسی جنبه‌های مختلف پرداخت صورت وضعیت موقت می‌پردازیم:
در بسیاری از قراردادها، کارفرما مبلغی را به عنوان وجه الضمان از پیمانکار دریافت می‌کند تا تضمینی برای حسن انجام کار باشد. همچنین، ممکن است درصدی از مبلغ قرارداد به عنوان پیش‌پرداخت به پیمانکار پرداخت شود. این مبالغ معمولاً به صورت تدریجی و در چند قسط از صورت وضعیت‌های موقت کسر می‌شوند تا در پایان پروژه، مبلغ نهایی تسویه شود.
نحوه پرداخت صورت وضعیت موقت در قرارداد ذکر می‌شود و می‌تواند به صورت نقدی، چک یا حواله بانکی باشد. در برخی موارد، کارفرما بخشی از مبلغ صورت وضعیت را به صورت نقدی و بخش دیگر را به صورت چک یا حواله پرداخت می‌کند. همچنین، ممکن است درصدی از مبلغ صورت وضعیت به عنوان علی‌الحساب پرداخت شود و مابقی پس از تأیید نهایی صورت وضعیت تسویه شود.
تاخیر در پرداخت صورت وضعیت موقت می‌تواند مشکلات مالی برای پیمانکار یا مشاور ایجاد کند و حتی منجر به توقف پروژه شود. در صورت تأخیر در پرداخت، پیمانکار یا مشاور می‌تواند طبق مفاد قرارداد، جریمه تأخیر را از کارفرما مطالبه کند. همچنین، در برخی موارد، پیمانکار یا مشاور می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه کرده و حقوق خود را پیگیری کند.
اختلافات ناشی از صورت وضعیت موقت یکی از چالش‌های رایج در پروژه‌های عمرانی و مشاوره‌ای است. این اختلافات می‌توانند به دلایل مختلفی مانند اختلاف در مقادیر کار انجام شده، قیمت واحد آیتم‌ها، تفسیر مفاد قرارداد و… رخ دهند.
برخی از علل رایج بروز اختلاف در صورت وضعیت موقت عبارتند از:
در صورت بروز اختلاف در صورت وضعیت موقت، طرفین می‌توانند از روش‌های مختلفی برای حل و فصل آن استفاده کنند، از جمله:
مراجع حل اختلاف صورت وضعیت موقت بسته به نوع قرارداد و توافقات طرفین متفاوت است. اما به طور کلی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مدیرساخت از سال 1402 فعالیت خود را آغاز کرده است و به عنوان یک منبع جامع و قابل اعتماد، به علاقه‌مندان و متخصصان حوزه ساخت و ساز، آموزش‌های کاربردی و به‌روز در زمینه مبانی مدیریت ساخت ارائه می‌دهد.
