×
سلام
ورود و عضویت
قرارداد EPC یکی از مهمترین قراردادهای پیمانکاری در حوزه ساخت و ساز و صنایع بزرگ محسوب میشود. در این مقاله به بررسی جامع این نوع قرارداد، کاربردها، ویژگیها، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت تا شما بتوانید تصمیمگیری بهتری در انتخاب این قرارداد برای پروژههای خود داشته باشید.
قرارداد EPC که از حروف ابتدایی کلمات Engineering, Procurement, Construction گرفته شده است، نوعی قرارداد پیمانکاری است که در آن تمامی مراحل طراحی، تامین تجهیزات و ساخت پروژه به عهده پیمانکار قرار میگیرد. به عبارت دیگر، پیمانکار مسئولیت کامل پروژه از ابتدا تا تحویل نهایی را بر عهده دارد. این نوع قرارداد گاهی اوقات به قرارداد کلید در دست نیز معروف است.
کارفرمایان معمولاً به دلیل پیچیدگی، هزینه بالا و نیاز به مدیریت ریسکهای پروژه، ترجیح میدهند تمامی مسئولیتهای پروژه را به یک پیمانکار متخصص واگذار کنند. این امر به آنها امکان میدهد تا بر سایر فعالیتهای کلان سازمانی خود تمرکز کنند و از نگرانیهای اجرایی پروژه رهایی یابند.
قرارداد EPC به دلیل داشتن ویژگیهای خاصی نسبت به سایر قراردادهای پیمانکاری متمایز است. مهمترین ویژگیهای این نوع قرارداد عبارتند از:
با امضای قرارداد EPC، تمامی مسئولیتها و ریسکهای پروژه به پیمانکار منتقل میشود. این شامل طراحی، مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت پروژه میباشد. این انتقال مسئولیت به نفع کارفرماست که دیگر نیازی به مدیریت مستقیم پروژه ندارد و میتواند بر فعالیتهای اصلی خود متمرکز شود.
یکی از مهمترین ویژگیهای قرارداد EPC، قیمت مقطوع آن است. در این قرارداد، قیمت نهایی پروژه از ابتدا تعیین میشود و پیمانکار متعهد میشود که پروژه را با همان قیمت تکمیل کند. این امر به کارفرما امکان میدهد تا هزینههای پروژه را به دقت مدیریت کند و از افزایش غیرمنتظره هزینهها جلوگیری نماید.
قرارداد EPC معمولاً شامل ضمانتهای اجرایی است که اطمینان حاصل میکند پیمانکار تمامی تعهدات خود را به درستی انجام دهد. این ضمانتها میتواند شامل ضمانت بانکی یا ضمانتهای شرکت مادر پیمانکار باشد که در صورت عدم اجرای صحیح پروژه، کارفرما میتواند از این ضمانتها استفاده کند.
پروژههایی که تحت قرارداد EPC اجرا میشوند معمولاً در زمانبندی مشخص و کوتاهتری به پایان میرسند. زیرا تمامی مراحل طراحی، تامین و ساخت به طور همزمان و توسط یک پیمانکار انجام میشود که هماهنگی و تسریع در فرآیندها را ممکن میسازد.
پروژههای EPC به طور کلی در سه فاز اصلی تقسیم میشوند:
در این مرحله، مدارک، نقشهها و اسناد مورد نیاز برای طراحی پروژه تهیه میشود. همچنین، مشخصات فنی تجهیزات و مواد مورد نیاز برای اجرای پروژه تعیین میگردد. پیشرفت پروژه در این فاز معمولاً بر اساس تکمیل مراحل طراحی و میزان نفرات و ساعات کاری مورد نیاز کنترل میشود.
در این فاز، تجهیزات، مواد و اقلام مورد نیاز برای اجرای پروژه تامین میشود. پیشرفت پروژه بر اساس مراحل خرید و هزینههای مرتبط با آن برنامهریزی و کنترل میشود. در برخی موارد، ترکیبی از هزینه و زمان برای تکمیل خریدها در نظر گرفته میشود.
در این مرحله، تجهیزات و مواد تامینشده نصب و اجرا میشوند. پیشرفت پروژه بر اساس حجم و مقادیر کاری انجامشده کنترل میگردد تا اطمینان حاصل شود که پروژه در زمان مقرر به اتمام میرسد.
قرارداد EPC به چندین نوع مختلف تقسیم میشود که هر یک ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند:
در این نوع قرارداد، علاوه بر طراحی، تامین تجهیزات و ساخت، راهاندازی و راهافزایی پروژه نیز به عهده پیمانکار قرار میگیرد.
در این قرارداد، پیمانکار علاوه بر مسئولیتهای طراحی، تامین تجهیزات و ساخت، تامین مالی پروژه را نیز بر عهده دارد. پس از اتمام پروژه، پیمانکار هزینههای خود را همراه با سود ناشی از تامین سرمایه دریافت میکند.
در این نوع قرارداد، پیمانکار علاوه بر تامین مالی، نقش معرفی سرمایهگذار به کارفرما را نیز دارد. این قرارداد معمولاً شامل دو قرارداد مجزا بین سرمایهگذار و کارفرما و بین پیمانکار EPC و کارفرما است.
در این مدل، پیمانکار EPCM مسئول مدیریت کلی پروژه از طرف کارفرما میباشد و مستقیماً در ساخت و ساز دخالت نمیکند. او وظیفه ایجاد ترتیبات قراردادی با سایر پیمانکاران و مدیریت فرآیند مناقصه را بر عهده دارد.
یکی از انواع قراردادهای پیمانکاری که گاهی اوقات در کنار قراردادهای EPC مطرح میشود، قرارداد BOT است. BOT مخفف Build-Operate-Transfer به معنای ساخت-استخدام-انتقال میباشد. در این نوع قرارداد، پیمانکار مسئول ساخت و راهاندازی پروژه است و پس از مدتی مشخص، مدیریت و مالکیت پروژه به کارفرما منتقل میشود. برای آشنایی بیشتر با قرارداد BOT، میتوانید به مقاله BOT چیست؟ مراجعه کنید.
در قوانین ایران، به ویژه در ماده 31 قانون برنامه چهارم توسعه، استفاده از قرارداد EPC به عنوان یکی از روشهای اصلی پیمانکاری مطرح شده است.
دولت ملزم به استفاده از این نوع قراردادها در حداقل 40 درصد از پروژههای پیمانکاری دولتی میباشد تا کارآمدی و اثربخشی پروژهها افزایش یابد. این قراردادها در صنایع بزرگ مانند فولاد، نفت، پتروشیمی، برق و مخابرات بسیار مورد استفاده قرار میگیرند.
قرارداد EPC با ارائه یک راهکار جامع برای اجرای پروژههای بزرگ و پیچیده، نقش مهمی در کاهش ریسک و افزایش کارآمدی پروژهها ایفا میکند. این قرارداد با انتقال تمامی مسئولیتها به پیمانکار و ارائه قیمت مقطوع، به کارفرمایان امکان میدهد تا با اطمینان بیشتری پروژههای خود را به انجام برسانند. با این حال، انتخاب پیمانکار مناسب و با تجربه برای اجرای قرارداد EPC امری حیاتی است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
معمولاً پرداختها بر اساس جدول هزینههای مشخصشده در قرارداد انجام میشود. کارفرما و پیمانکار ممکن است توافق کنند که پس از اتمام هر فاز از پروژه، مبلغ مربوطه پرداخت شود.
در این فاز، پیمانکار تجهیزات و سیستمها را نصب و راهاندازی میکند. همچنین آزمایشهای لازم برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستمها انجام میشود و نگهداری اولیه نیز بر عهده پیمانکار است.
انتخاب پیمانکار مناسب نیازمند بررسی سابقه کاری، تجربه، توانمندیهای فنی و مالی و همچنین نظرات سایر کارفرمایان است. همچنین بررسی قراردادهای قبلی و اطمینان از رعایت استانداردهای کیفی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
مدیرساخت از سال 1402 فعالیت خود را آغاز کرده است و به عنوان یک منبع جامع و قابل اعتماد، به علاقهمندان و متخصصان حوزه ساخت و ساز، آموزشهای کاربردی و بهروز در زمینه مبانی مدیریت ساخت ارائه میدهد.
